Een informatieverzoek bij alle 355 gemeenten in Nederland heeft bij slechts 1 op de 5 gemeenten resultaat opgeleverd. Meer dan de helft weigert Wob-verzoeken per mail.
Geschreven door Olivia den Hollander en Liset Hamming
Dit blijkt uit het project Gemeentegeheimen waarvoor journalist Liset Hamming bij alle Nederlandse gemeenten een informatieverzoek per e-mail indiende en samen met Olivia den Hollander de reacties inventariseerde.
Zestig procent van de gemeenten (211 van de 355 gemeenten) weigerde de e-mail in behandeling te nemen. Van deze 211 kunnen bij 182 gemeenten informatieverzoeken alleen per post worden ingediend. Anders worden ze niet behandeld.
Recht op overheidsinformatie
Iedereen heeft het recht om informatie bij de overheid op te vragen, op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Zo kan de overheid gecontroleerd worden. Het uitgangspunt van de wet is: alle informatie is openbaar, tenzij de Wob (of een andere wet) daar een uitzondering op maakt. Bijvoorbeeld als het gaat om privacygevoelige informatie of als de veiligheid van de staat in het geding is.
Het doel van de Wob is het bieden van een laagdrempelige informatievoorziening. Over het feit dat maar 86 van de 355 Nederlandse gemeenten het digitale informatieverzoek in behandeling hebben genomen, is Tim de Vos-Goedhart van Open State Foundation duidelijk: ‘Burgers moeten toegang tot overheidsinformatie hebben. Iedere drempel die niet absoluut noodzakelijk is, moet verdwijnen. Met het weigeren van Wob-verzoeken omdat ze per e-mail zijn ingediend, wordt een onnodige drempel opgeworpen.’ Open State Foundation zet zich in voor een digitaal transparante overheid. In 2017 riep de organisatie gemeenten al op om het mogelijk te maken informatieverzoeken per e-mail in te dienen. In datzelfde jaar deden Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hetzelfde.
Uit dit onderzoek blijkt dat gemeenten daar geen gehoor aan geven.
Faciliteren
Hoogleraar staatsrecht Solke Munneke van de Rijksuniversiteit Groningen reageert: ‘In het algemeen kun je stellen dat burgers steeds meer gewend zijn om niet op papier een verzoek te doen maar op de digitale manier. Je zult dat als overheid in zekere zin moeten faciliteren.’
Digitalisering van de overheid waaronder elektronisch communiceren met de overheid staat al jaren hoog op de politieke de agenda. De Wet open overheid (de opvolger van de Wob) en de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer rammelen aan de poorten. Als die wetten zijn aangenomen zullen overheidsinstanties verplicht zijn om informatieverzoeken ook elektronisch af te handelen. Maar eind 2020 kunnen Nederlanders bij meer dan de helft van de gemeenten met informatieverzoeken dus nog steeds alleen per post terecht. Bovendien hebben 43 gemeenten niet meer gereageerd: na de – automatisch verstuurde – ontvangstbevestiging of na het bericht dat de gemeente de beslistermijn met vier weken wilde verlengen en die termijn is inmiddels al meer dan vier maanden geleden is verlopen. Dit laatste zegt wellicht meer over de geheimhoudingsprocedures waarmee ze niet graag in de openbaarheid treden. We zullen ze ernaar vragen.
Bekijk jouw gemeente
Wil je weten wat de stand van geheimhouding is in jouw gemeente? Kijk hieronder mee met het onderzoek.
Hulp gevraagd!
Wil je de voortgang van het Wob-verzoek in jouw gemeente volgen? Meld je dan aan!
Accepteert jouw gemeente alleen Wob-verzoeken per post of via een online formulier op de website van de gemeente? Dan vragen we je hulp. We zijn op zoek naar burgers en journalisten die haar Wob-verzoek willen adopteren. Hier kan jij je melden als adoptant.
Over de 86 inhoudelijke antwoorden van de gemeenten die wel al gereageerd hebben, publiceren we begin 2021. Hopelijk komen daar met jullie hulp snel meer inhoudelijke antwoorden bij! Het streven is: antwoord van alle 355 Nederlandse gemeenten.
Dit onderzoek naar openbaarheid en geheimhouding bij gemeenten wordt mede mogelijk gemaakt door het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Ik publiceer de uitkomsten hier, bij Small Stream Media en via LocalFocus.
Geef een reactie